کلاهبرداری در روش پرداخت-در-محل به کابوسی برای پیک‌های موتوری ویتنامی تبدیل شده است

پرداخت نقدی در محل، محبوب‌ترین روش پرداخت برای سفارش‌های آنلاین در ویتنام است که کارگران تحویل‌دهنده را در برابر سفارش‌های قلابی، آسیب‌پذیر می‌کند.

در چنین شرایطی، پیک‌های موتوری در نهایت هزینه تحویل و پولی را که به رستوران‌ها برای تحویل گرفتن غذا می پردازند، از دست می‌دهند.

پلتفرم‌ها سیاست‌های بازپرداخت دارند، اما کارگران می‌گویند که پیچیده هستند و گاهی اوقات خوردن غذا آسان‌تر است.

یک شب در ماه نوامبر، هنگامی که نگوین های (Nguyen Hai)، پیک موتوری ارسال سفارشات شرکت Grab به محله قدیمی هانوی رسید تا سفارش ۳۰ قطعه مرغ سوخاری را تحویل دهد، با شوک بدی مواجه شد. او نتوانست آدرس ذکر شده در برنامه را در هیچ کجای محله پیدا کند. او دستکم هفت بار سعی کرد با شماره‌ای که با آن سفارش ثبت شده، تماس بگیرد، اما پاسخی دریافت نکرد. Hai هزینه سفارش را از جیب خود پرداخت کرده بود (یک هنجار رایج برای سفارشات پرداخت درب منزل در ویتنام) و عدم دسترسی به مشتری به این معنی بود که او تمام آن پول را از دست می‌داد.

این جوان ۲۷ ساله به Rest of World گفت: «من واقعا ناراحت بودم زیرا ارزش سفارش نزدیک به یک میلیون دونگ ویتنام [معادل ۴۱ دلار آمریکا] بود، در حالی که من هر شب فقط ۲۰۰،۰۰۰ دونگ [۸ دلار] درآمد دارم.»

در ویتنام چنین تجربیاتی به اندازه کافی در میان کارگران ارسال سفارشات رایج است که یک اصطلاح عامیانه برای آن وجود دارد: Bom Hang (بسته بمب).

بر اساس شاخص کسب و کار الکترونیکی ویتنام، تا سال ۲۰۲۱، حدود ۸۰ درصد از کل معاملات تجارت الکترونیک در ویتنام از روش پرداخت در محل انجام می‌شد. برای چنین سفارش‌هایی، پیک‌های موتوری شرکت پرداخت در محل باید پیشاپیش وجه سفارش را به فروشنده کالا یا رستوران پرداخت کنند و هنگام تحویل سفارش، مبلغ را از مشتری دریافت کنند. اگر یک تحویل‌دهنده قربانی بمب‌گذاری شود، نه تنها هزینه سوخت موتور خود را برای رسیدن درب منزل مشتری از دست خواهد داد بلکه مبلغ سفارشی را که قبلا به شرکت پرداخت کرده است را نیز از دست می‌دهد.

با وجود این‌که تله بسته بمب در مورد همه اقلام پرداخت درب منزل اتفاق می‌افتد اما سفارشات غذا از پر ریسک‌ترین اقلام هستند، زیرا اغلب قابل برگشت نیستند و فاسد شدنی هستند.

“اگر روش درست را دنبال نکنید، غرامتی دریافت نخواهید کرد.”

در گزارشی در سال ۲۰۲۲، شرکت مشاوره مدیریت مک کینزی اشاره کرد که گاهی روش پرداخت درب منزل منجر به کاهش وصول موفق سفارشات می‌شود. در این مقاله آمده است: «مشتریانی که روش پرداخت در محل را انتخاب کرده‌اند با توجه به این‌که تا زمانی که خریدشان به دستشان برسد نیازی به تامین وجه سفارش حس نمی‌کنند هنگام خرید آنلاین بی‌ثباتی و بی‌خیالی بیشتری نشان می‌دهند و به احتمال زیاد زمانی که کالاها در راه رسیدن هستند در لحظه آخر سفارش را لغو می‌کنند.»

یکی دیگر از کارگران تحویل‌دهنده ShopeeFood به Rest of World گفت که برای سفارش‌های کوچک، ترجیح می‌دهد غذا را بخورد یا به فردی نیازمند بدهد، زیرا ترجیح می‌دهد به سهمیه تحویل روزانه‌اش برسد تا اینکه شکایت کند و بازپرداخت را مطالبه کند.

پلتفرم‌ها به رانندگان اجازه می‌دهند تا حداکثر مبلغی را که می‌خواهند برای سفارش نقدی در هنگام تحویل ریسک کنند، مشخص کنند. اما کارشناسان معتقدند که این کافی نیست.

Chien گفت: «به نظر من وقتی رانندگان سفارش را از دست می‌دهند و گرفتار بله بسته بمب می‌شوند، شرکت فناوری باید مسئولیت قانونی آن را بپذیرد.»

دردسرهای درخواست غرامت سفارش برگشتی برای پیک‌های موتوری

انگو مین هیو، کارشناس امنیت سایبری موافق است که بسته بمب‌گذاری شده فقط یک موضوع امنیتی نیست. هیو، بنیانگذار سازمان مبارزه با کلاهبرداری چونگ لوا دائو، به Rest of World گفت: «پلتفرم‌ها باید سیاست مناسب‌تری برای به حداقل رساندن بوم هنگ داشته باشند، به طوری که اگر رانندگان]کلاهبرداری شدند، بتوان از آنها محافظت کرد. “این یک موضوع سیاست پلت فرم است، و اینکه آیا آن ها به اندازه کافی از کسانی که برای آنها کار می کنند، به ویژه حمل کنندگان، محافظت می کنند یا نه”

اکثر پلتفرم‌های تحویل غذا در ویتنام راه‌هایی برای بازپرداخت هزینه سفارش لغو شده ارائه می‌دهند. اما به عقیده پیک‌های موتوری ارسال سفارش، فرآیندهای ثبت چنین شکایت‌هایی دشوار است.

به عنوان مثال، شرکت پیک موتوری محلی تحویل غذا، Be انتظار دارد که سفارشات تحویل‌نشده به دفاترش ارسال شود، اما این موضوع هزینه‌های سوخت اضافی و اتلاف وقت را برای رانندگان به همراه خواهد داشت. برای همین پیک‌ها را موظف می‌کند که اگر سومین مورد لغو سفارش در ۳۰ روز است، به دفتر خود مراجعه کنند و درخواست دریافت هزینه کنند.

مراحل خسته‌کننده دیگری نیز در این فرآیند وجود دارد: Grab از پیک‌های تحویل‌دهنده می‌خواهد که قبل از شروع سفر با مشتری تماس بگیرند تا سفارش را تأیید کنند و این تماس باید حداقل ۱۰ ثانیه طول بکشد. پیک‌ها همچنین باید از سفارش اسکرین‌شات بگیرند و سوابق تماس‌های متعددی که با مشتری در مدت ۱۰ دقیقه انجام شده است را نگه دارند. اگر تمام این مراحل رعایت شود، Grab ظرف ۴۸ ساعت غرامت پیک را بازپرداخت می‌کند.

یکی از پیک‌های موتوری ازعان کرده که توانسته غرامت کنسلی سفارش ۳۰ قطعه مرغ سوخاری را دریافت کند زیرا روش صحیح را دنبال کرده است. او گفت: «اگر رویه درست را رعایت نکنید، غرامتی دریافت نخواهید کرد.»

ShopeeFood موظف است که پیک‌های موتوری را پس از اعلام لغو سفارش به مدت یک ساعت گوش به زنگ نگه دارد تا در صورتی که مشتری برای دریافت مجدد سفارش اقدام کرد با دریافت هزینه ارسال اضافی، بسته را تحویل دهند اما مشکل اینجاست که اقلامی مانند نوشیدنی با یخ بعد از یک ساعت خراب می‌شوند. در مورد غذای داغ نیز پس از یک ساعت، سرد می‌شود.

در برخی موارد، پیچیدگی فرآیند پرداخت غرامت آنقدر دلسرد کننده است که برای پیک موتوری، صرف نظر کردن از دریافت غرامت سفارش برگشتی، قابل تحمل‌تر است.

دین تی چین، یک محقق حقوقی که در شهر هوشی مین مطالعه می‌کند می‌گوید: «در عمل، برای سفارش‌های کم ارزش مانند چند نوشیدنی، ادعای غرامت می‌تواند هزینه بیشتری داشته باشد و این مورد پیک‌های تحویل سفارش را در مضیقه قرار می‌دهد. به نظر من وقتی رانندگان در معرض خطر قرار می‌گیرند، شرکت فناوری باید مسئولیت قانونی آن را بپذیرد.»

طبق گفته ShopeeFood، سیاست‌های این شرکت مانند تعلیق حساب کاربری مشتری بی‌مسئولیت یا غیرفعال کردن امکان پرداخت در محل برای کاربرانی که دارای سابقه برگشتی زیاد هستند، کاربران را از لغو سفارشات منصرف می‌کند. این شرکت به Rest of World گفت که Bom Hng کمتر از ۱٪ از سفارشات روزانه را تشکیل می دهد و رانندگان می توانند ظرف ۴۸ ساعت غرامت سفارش برگشتی را دریافت کنند و تصریح کرد که “هزینه ارسال برای سفارش لغو شده و پورسانت خدمات آن‌ها نیز به رانندگان پرداخت خواهد شد تا پیک‌ها از لغو سفارشات ارسال‌شده، ضرر نکنند.»

Rest of World علاوه بر ShopeeFood با شرکت‌های Grab و Be برای دریافت نظراتشان تماس گرفت، اما آن‌ها درخواست Rest of World را بدون پاسخ گذاشتند.

با این حال برای آنلاین‌شاپ‌ها و رستوران‌ها روبرو شدن با سفارشاتی که بعد از ارسال لغو می‌شوند چالشی سخت است، چراکه با وجود ریسک لغو سفارش، نمی‌توانند روش پرداخت در محل را از خدماتشان حذف کنند. Quyen Nguyen، مدیر مشاوره تدارکات CEL، مستقر در شهر هوشی مین، به Rest of World گفت: «پلتفرم‌هایی که روش پرداخت در محل ارائه نمی‌دهند به سختی می‌‌توانند با دیگر پلتفرم‌ها رقابت کنند. او این را به عدم اعتماد در میان مصرف‌کنندگانی نسبت داد که می‌خواهند ابتدا از دریافت سفارش درست مطمئن شوند و بعد هزینه سفارش خود را پرداخت کنند.»

او گفت: «مردم از اشتراک‌گذاری اطلاعات کارت بانکی خود می‌ترسند. زیرا حتی پلتفرم‌های بزرگ را می‌توان هک کرد».

Hieu از Chong Lua Dao گفت که کلاهبرداری‌های اینترنتی و رواج محصولات جعلی آنلاین باعث می‌شود وجود امکان پرداخت وجه سفارش درب منزل بهترین راه برای محافظت از خریداران باشد.

در غیاب پشتیبانی کافی از سوی پلتفرم‌ها، پیک‌ها راه‌هایی برای شناسایی سفارش‌های جعلی بالقوه پیدا کرده‌اند. آن‌ها در گروه‌های ایجاد شده در شبکه‌های اجتماعی به یکدیگر هشدار می‌دهند، آدرس‌ها و شماره‌هایی را که سابقه لغو سفارش پس از ارسال هستند در لیست سیاه قرار می‌دهند، و در گروه به اشتراک می‌گذارند. به گفته دو وو لین، که یک پیک موتوری است و از سال ۲۰۱۸ با Grab کار می‌کند، فقط «رانندگان بی‌دقت» دچار «بوم هنگ» می‌شوند.

Linh، که وبلاگ‌های آموزنده یوتیوب را برای جامعه کارگران گیگ می‌سازد و نزدیک به ۶۵۰۰ مشترک دارد، می‌گوید سفارش‌های Bomb Hang گاهی اوقات عمدا توسط کلاهبرداران ارسال می‌شوند. به گفته لین، برای مثال، گاهی اوقات، کلاهبرداران به عنوان فروشنده ظاهر می‌شوند و پس از قرض گرفتن تلفن افراد غریبه در مکان‌های عمومی، سفارش می‌دهند. راننده پول نقد را به کلاهبردار می‌پردازد و می‌رود تا به آدرسی تحویل دهد، دریغ از این‌که مشتری مورد نظر وجود ندارد و منتظر او نیست و وقتی راننده به جایی که با کلاهبردار ملاقات کرده باز می‌گردد، مدت‌هاست که رفته‌اند.

به گفته Linh، به همین دلیل است که برای پیک‌های موتوری مهم است که آدرس و جزئیات گیرنده را قبل از تحویل گرفتن سفارش بررسی کنند. وی گفت: برای سفارش‌های با ارزش، رانندگان باید شماره شناسنامه شخصی مشتری را درخواست کرده و یادداشت کنند.

های گفت که وقتی به اتفاقی که در آن شب روی داده بود فکر کرد، متوجه شد که در تمام مدت نشانه‌هایی از یک سفارش جعلی وجود داشته که او به آن‌ها دقت نکرده است. این خیابان از خیابان‌هایی است که به خاطر زندگی شبانه پر جنب و جوش مردم دارای غذاخوری‌هایی است که تا پاسی از شب باز هستند. های گفت: «هیچ دلیلی وجود نداشت که کسی آنجا از دور غذا سفارش دهد. علاوه بر این، ارزش سفارش اندکی کمتر از حد مشخص شده Grab یعنی ۴۱ دلار بود. های گفت: «شاید آنها سیاست بازپرداخت گراب را می دانستند و به همین دلیل با قصد قبلی سفارش را ثبت کرده‌اند.»